कार्तिक स्वामी जन्माचे लज्जागौरी कनेक्शन

आज त्रिपुरारी पौर्णिमा अर्थात कार्तिक पौर्णिमा आहे. आजच्या दिवशी भगवान शंकराने त्रिपुरासुराचा वध केला होता. ती कथा सुप्रसिद्धच आहे. त्यामुळे त्याच्या खोलात जात नाही. आजच्या दिवशी भगवान शंकराची उपासना तर करतातच परंतु त्याचबरोबर कार्तिकस्वामीची उपासना सुद्धा करतात.

आपल्या कडच्या पौराणिक साहित्याचे एक वैशिष्ठ्य म्हणजे त्यांत एकाच देवी-देवतेच्या जन्मकथा अथवा अवतार कथा वेगवेगळ्या प्रकारे कथन केलेल्या आढळतात. भगवान कार्तिकस्वामी सुद्धा त्याला अपवाद नाही. तारकासुराचा वध हा शिवपुत्राच्या हातूनच होणार असल्याने शिव-पार्वती विवाह हा ओघाने आलाच. शिव-पार्वती मिलनातून हा शिवपुत्र जन्माला येणे अपेक्षित होते. परंतु घडले काही निराळेच.

शिवपुत्र कार्तिकस्वामीचा जन्म कसा झाला त्याबद्दल वेगवेगळ्या कथा आपल्याला आढळून येतात. शिव पुराणात आपल्याला खालील कथारूप आढळते.

शिव-पार्वती विवाहानंतर भगवान शंकर आणि पार्वती एकांतवासात होते. अनेक वर्षे लोटली परंतु शंकराच्या वैराग्यशील स्वभावामुळे त्यांचे मिलन काही घडून आले नाही. तेंव्हा देवतांनी अग्नी देवाला शंकराकडे पाठवले. अग्नि याचक म्हणून शंकराकडे आला आणि त्याने शंकराकडे त्याचे वीर्य दान म्हणून मागितले. या शिववीर्यातून पुढे कार्तिकस्वामीचा जन्म झाला. 

दुसऱ्या एका कथारुपानुसार शिव-पार्वती विवाहानंतर शंकर आणि पार्वती एकांतात विहार करत होते. त्यांच्या प्रणयक्रीडा सुरु असतांना अग्निदेव नेमके तेथे आले. शिवमिलनाला आतुरलेली पार्वती त्यावेळी प्रणयमग्न अवस्थेत होती. अचानक अग्निदेवाना तेथे आलेले पाहून पार्वती खुप लज्जित झाली आणि तिने लाजून आपला मुखचंद्र कमलपुष्पाने झाकून घेतला. पार्वतीचे हे मोहक रूप लज्जागौरी म्हणून प्रसिद्ध पावले. प्राचीन भारतात या लज्जागौरी स्वरूपाची उपासना बरीच प्रचलित होती असं इतिहास तज्ञ म्हणतात. तिला प्रणय आणि प्रसव यांची देवी मानून तिची उपासना केली जात असे. इकडे भगवान शंकराचे वीर्यस्खलन झाले. ते वीर्य अग्नीने ग्रहण केले. त्यातून पुढे कार्तिक स्वामीचा जन्म झाला.

अजून एका कथारुपानुसार कार्तिकस्वामीचा जन्म कामदहना नंतर भगवान शंकराच्या क्रोधाग्नी पासून झाला आणि त्याचा प्रतिपाळ सहा अप्सरांनी केला.

कथा रूप कोणतेही असले तरी कार्तिक स्वामीचे अवतरण तारकासुराचा वध करण्यासाठी झालेले आहे हा उद्देश सर्वठिकाणी सारखा आढळतो.

भगवान गणपती हा प्राधान्याने गौरीपुत्र मानला जातो तर भगवान कार्तिक स्वामी हा प्राधान्याने शिवपुत्र मानला जातो. एकदा या दोघा भावंडांच्या भांडणातून असा प्रसंग उद्भवला की कार्तिक स्वामीने असा शाप दिला की जी स्त्री माझं दर्शन करेल ती सात जन्म विधवा होईल आणि जो पुरुष माझं दर्शन करेल तो सात जन्म नरकात जाईल. शिव आणि पार्वती दोघांनी विनंती केल्यावर कार्तिक स्वामीने सांगितलं की कार्तिक पौर्णिमेला माझं दर्शन स्त्री-पुरुषांसाठी सर्वांसाठी लाभदायक ठरेल. अर्थात या "शाप प्रसंगात" सुद्धा काही भेद आहेत.

असो.

आजची त्रिपुरारी पौर्णिमा आणि कार्तिक पौर्णिमा सर्व योगाभ्यासी वाचकांना भगवान शंकर आणि भगवान कार्तिकस्वामी या पितापुत्राचा आशीर्वाद प्रदान करो या सदिच्छेसह लेखणीला विराम देतो.

हा लेख कॉपीराईट कायद्यांतर्गत सुरक्षित आहे. कृपया कोणत्याही प्रकारे पुनर्मुद्रित करू नये.

प्रिय वाचकांनो,

गेली अनेक वर्षे आम्ही आमच्या वेब साईटच्या माध्यमातून योग-अध्यात्म विषयक लेखन प्रसिद्ध करत आहोत. आम्ही कोणालाही आमचे लेखन अन्यत्र पुनर्मुद्रित करण्याची किंवा वापरण्याची परवानगी दिलेली नाही. तरीही काही लोकांनी आमचे लेखन अन्यत्र (उदा. फेसबुक पेज, व्हॉटस अॅप, ब्लॉग वगैरे) प्रकाशित केल्याचे आमच्या निदर्शनास आले आहे. मूळ लेखकाचे नाव आणि या वेब साईटचा दुवा देण्याचे सौजन्यही त्यांनी दाखविलेले नाही. काहींनी तर आमचे लेखन आपल्या स्वतःच्या नावे प्रसिद्ध केले आहे. या लोकांनी केलेले हे साहित्य चौर्य अर्थातच निंदनीय आणि खेदजनक आहे.

योग्य वेळ येताच भारतीय कायदा आपले कार्य करेलच परंतु आम्ही आमच्या सुजाण वाचकांना हे सूचित करू इच्छितो की त्यांनी अशा साहित्य चोरांपासून सावध रहावे. अशा लोकांशी आमचा कोणत्याही प्रकारचा संबंध नाही. ही वेब साईट हे आमचे लेखन प्रसिद्ध होण्याचे एकमेव अधिकृत स्थान आहे. आम्ही अन्य कोणालाही आमचे लेखन प्रसिद्ध करण्याची किंवा वापरण्याची परवानगी दिलेली नाही.

धन्यवाद.
~ वेब टीम